Kako prepoznati neprijatelja na vreme?

U probavu je uključeno desetak organa koji vare hranu, apsorbuju hranljive materije i uklanjaju višak iz organizma. To je sistem „punog ciklusa“ – od apsorpcije prehrambenih proizvoda i njihove prerade do uklanjanja nesvarenih ostataka. Važno je da svaki od njegovih elemenata funkcioniše jasno i da ne propadne.

Kako izgleda gastrointestinalni trakt

Proces varenja donekle podseća na silazak sa tobogana u vodeni park. Početak puta je šupljina u ustima, gde se hrana žvače, melje, pomeša sa pljuvačkom i pretvara u meku lopticu hrane.
Zanimljivo je da sluznica usne šupljine ima receptore koji pomažu u prepoznavanju ukusa, temperature i teksture hrane. Ovi senzori prenose signale u mozak, što uključuje pljuvačne, fundalne i žlezde pankreasa.

Nakon toga sledi ždrelo

– kanal u obliku levka u kojem se seku digestivni i respiratorni trakt. Putovanje hrane nastavlja se u jednjak – cilindričnu mišićnu cev dužine 22–25 cm. Gornji i donji sfinkteri jednjaka na krajevima služe kao ventili koji sprečavaju ulazak hrane nazad u šupljinu usta.
Želudac je sakralni mišićni organ koji povezuje jednjak sa dvanaestopalačnim crevom. Izgleda poput kotla u kojem se hrana nakuplja, meša u pastu i vari uz pomoć želudačnog soka.

Sok želuca se sastoji od enzima i hlorovodonične kiseline, zbog čega ima izraženu kiselost (oko 1,5–2,0 pH). Gastrični sok razgrađuje proteine i druga hemijska jedinjenja, nakon čega se transportuju u tanko crevo radi konačnog varenja i asimilacije.

Dužina tankog creva, koji se sastoji od dvanaestopalačnog creva, jejenuma i ileuma i zauzima većinu trbušne šupljine, iznosi oko 4,5 m. Tanko crevo sadrži žlezde koje proizvode crevni sok za glavno varenje hrane i apsorpciju hranljivih materija u krv.

Debelo crevo

– donji deo creva u kome se odvija apsorpcija vode, elektrolita, vlakana i pretvaranje nepotrebnih ostataka hrane u izmet. Debelo crevo ima dužinu od 1,5 m i deli se na slepo crevo, debelo crevo i rektum.

Rektum

– završni deo digestivnog trakta – završava se šupljinom (anusom).
Služi za nagomilavanje izmeta i kretanja creva. Ovde se završava „neverovatno putovanje“ – ostaci prerađene hrane napuštaju telo. Pankreas, bubrezi, nadbubrežne žlezde, žučna kesa i jetra takođe učestvuju u varenju.

Pankreas

se nalazi u neposrednoj blizini želuca i dvanaestopalačnog creva. Izlučuje sok pankreasa koji doprinosi potpunom varenju hrane i odvijanju metaboličkih procesa.

Jetra učestvuje u metabolizmu lipida, vitamina, proteina i ugljenih hidrata, sintetiše bele krvne ćelije: globuline, albumine i fibrinogen. Organ je uključen u imunološke reakcije.
Funkcije žučne kese je da skladišti i služi kao neophodna koncentrovana žuč, koju ćelije jetre konstantno proizvode.

Žuč je direktno uključena u varenje kod ljudi i deluje kao svojevrsno antibakterijsko sredstvo.

Vredno je spomenuti ulogu u bubrega i nadbubrežne žlezde u procesu varenja, koja je povezana sa urinarnim sistemom. Oni obrađuju vodu iz debelog creva, filtrirajući je u telo pogodno za potrebe tela i urin koji sadrži nepotrebne nečistoće koje se izlučuju.

U svakoj fazi prolaska hrane kroz gastrointestinalni trakt mogući su neuspesi, što dovodi do nepotpune asimilacije hrane, problema sa uklanjanjem otpadnog materijala i preti razvoju gastrointestinalnih patologija.

Među uzrocima problema sistema varenja, pothranjenost poprima vodeće mesto. Zatim tu su prejedanje i jedenje teške hrane, neuhranjenost i gladovanje, nepravilnost u unosu hrane, brzo žvakanje, osiromašena i neuravnotežena ishrana. Na gastrointestinalni trakt negativno utiču slabo prečišćena voda kao i štetni aditivi za hranu.

Ostali faktori:

loša unutrašnja ekologija, stres, štetni uslovi rada, različite zavisnosti, urođena predispozicija, autoimune bolesti i poremećaji u endokrinom sistemu, nuspojave lekova (antibiotici, protivupalni lekovi, lekovi protiv bolova, hormonalni lekovi), kršenje sanitarnih standarda u pripremi i upotrebi hrane i drugi faktori sposobni da izazovu zarazne bolesti i infekciju parazitima.

Nedostaci u sistemu varenja negativno utiču na celo telo, smanjuju imunitet, narušavaju metabolizam i dovode do pogoršanja izgleda kože, lomljive kose i noktiju. Mogu biti razlog drhtanja udova, bolova u mišićima i kostima, poremećaja spavanja.

Moguće komplikacije za kardiovaskularni sistem: hipertenzija, aritmija, angina pektoris, rizik od moždanog udara i srčanog udara. Na pozadini gastrointestinalnih bolesti mogu se razviti anularni stomatitis, glositis, krvarenje desni, ekcem i neurodermatitis. Kod naprednih oblika gastrointestinalnih oboljenja moguće je oštećenje hipofize, nadbubrežne žlezde, genitalnih žlezda i štitne žlezde.

Gastrointestinalne bolesti: šta statistika kaže

Bolesti gastrointestinalnog trakta su među najčešćim patologijama u svetu.

Muškarci imaju 38% veću verovatnoću da postanu žrtve gastrointestinalnih bolesti, što je povezano i sa nekontrolisanim konzumiranjem alkohola i kasnim pristupom medicinskoj nezi.

Među smrtonosnim gastroenterološkim bolestima, preko 45% su bolesti jetre prouzrokovane alkoholom. Dvostruko više muškaraca umire u odnosu na žene (odnos 16: 7). Akutni pankreatitis i druge bolesti pankreasa uzrokuju smrt kod 17% gastro pacijenata. Smrt od peritonitisa usled rupture žučne kese je manja od 1%.
Smrtonosne crevne bolesti nastaju usled uznapredovalih oblika upale i perforacije (kršenje integriteta, formiranje rupa) zidova tankog i debelog creva. Apendicitis (upala cekuma) je naročito povezan sa do 4% svih smrti povezanih sa gastrointestinalnim traktom. Ista količina je i infarkta (nekroza) creva.

Uprkos širokoj rasprostranjenosti, čir na želucu i dvanaestopalačnom crevu uzrokuje smrt kod ne više od 10% gastroenteričke grupe.

Od ne-smrtonosnih bolesti gastrointestinalnog trakta, hronični gastritis vodi. Oko 80–90% pacijenata u svetu pati od toga, što olakšava patogena bakterija Helicobacter pilori, koja izaziva upalu želudačne mukoze. U zemljama u razvoju infekcija sa Helicobacter pilori kod ljudi starijih od 40 godina dostiže 95%.
Posledica gastritisa je čir na želucu koji se nalazi kod svakog 15-tog stanovnika. Muškarci “zarađuju” čir 2-4 puta češće nego žene.
Prevalencija gastroezofagealne refluksne bolesti (GERD) dostiže 50% među odraslom populacijom. Simptomi ove bolesti se primećuju podjednako često i kod muškaraca i kod žena.

Duodenitis je uobičajena bolest dvanaestopalačnog creva koja se pojavljuje kod 5–10% pacijenata. Kod muškaraca se dijagnostikuje dvostruko češće zbog zloupotrebe alkohola i nepravilnog načina života.
Kolitis je takođe relativno čest – upalna oboljenja zidova debelog creva. Uzrok bolesti su patogeni mikrobi (streptokoke, stafilokoke, Ešerihija koli).

Apendicitis (upala cekuma) javlja se kod 30% populacije. Svakom desetom muškarcu i svakoj četvrtoj ženi koja se žali na bol u stomaku dijagnostikovan je hronični holecistitis (oboljenje žučnog kamena). Među decom i odraslima je disbioza rasprostranjena – disbalans crevne mikroflore, što dovodi do poremećaja u varenju.

Simptomi najčešćih gastrointestinalnih bolesti

Tipični znakovi patologije gastrointestinalnog trakta: žgaravica (gorušica, vraćanje refluksnog sadržaja želuca u jednjak), nadimanje i stenoza creva (naduvenost izazvana nakupljanjem gasova u crevima), gasovi koji izlazi iz želuca ili jednjaka, mučnina i povraćanje, problemi sa stolicom (zatvor ili proliv), loš zadah, plak na jeziku.
Opasnosti koje se mogu pojaviti: disfagija (poremećaj gutanja, praćen bolom i osećajem zaglavljivanja hrane), nečistoće u izmetu (krv, sluz, nesvareni ostaci hrane), oticanje jezika, gorčina u ustima, svrab na koži i druge alergijske reakcije. Bolesti jedne patogeneze imaju i opšte i specifične znakove.

Bolesti želuca

Bol u epigastričnom regionu i dispeptički sindrom (kiselo lučenje, žgaravica, povraćanje i mučnina) mogu ukazivati na brojne bolesti želuca, jednjaka i DCT.

Kod peptičke ulkusne bolesti, koja je rana na zidu cerebralne paralize ili želuca, postoje oštri periodični bolovi u levom hipohondrijumu, slabost, proliv, povraćanje, krvave nečistoće u izmetu. Napadi bola u želucu (gastritis) i dvanaestopalačnom crevu (duodenumu) slično se manifestuju.

Bolesti su prouzrokovane oštrim bolom ili pulsirajućim bolom u gornjem delu stomaka, mučninom, povraćanjem, problemima sa stolicom. Pacijenti osećaju pun želudac i težinu u stomaku čak i pri malom unosu hrane.

Ezofagealna kila takođe izaziva bol u epigastričnoj regiji prilikom promene položaja i nakon jela. Mogući su i bolovi u leđima i predelu pojasa. Kod 20% pacijenata (uglavnom starijih od 60 godina) bol u predelu srca se primećuje u pozadini savremenih kardioloških bolesti. Creva često pate od upalnih procesa i infektivnih lezija.

Upala debelog i tankog creva (enteritis i kolitis)

prati poremećaj stolice (do 15 puta dnevno). Tokom crevnih pokreta i odmah nakon toga, pacijent oseća jaku slabost, vrtoglavicu, mučninu i pad pritiska. Primećuju se natečenost, hladan znoj, drhtanje ekstremiteta, tahikardija, i bol pri palpaciji.

Znakovi paraproktitisa ili apscesa (gnojne upale) rektuma su jaki bolovi u rektumu ili perineumu. U pozadini povećanog apscesa, bol se pojačava, poriv za defekacijom postaje bolan, temperatura raste, moguća je temperatura. Disbakterioza se manifestuje oštećenjem stolice, grčevima, dispeptičkim poremećajima i alergijskim reakcijama (svrab i osip na koži).

Hemoroidi (varikozne vene rektuma)

karakterišu krvarenje nakon čina defekacije, prolaps hemoroida kroz anus i bolove tokom crevnog pokreta, što se nastavlja neko vreme (pri hodanju, u sedećem i ležećem položaju).

Simptomi upale slepog creva određuju se starošću pacijenta, lokacijom apendiksa u trbušnoj šupljini i prisustvom komplikacija. Karakteristični su tup bol u desnoj strani, slabost i glavobolja, koji mogu biti praćeni bolovima u nogama, mučninom u kombinaciji sa jednim povraćanjem, čestim mekanim stolicama, temperaturom do 38 stepeni.

Ne treba zanemariti ni jednu od najčešćih i ujedno misterioznu patologiju – sindrom iritabilnog creva (IBS), praćen grčevima ustomaku, oslabljenom stolicom, bolnim oticanjem. IBS ima negativan uticaj na celo telo: pacijent se žali na glavobolju, nesanicu, povećan umor, preskakanje srca čak i pri potpunom mirovanju.

Prema većini stručnjaka, IBS ima psihosomatsku prirodu i pojavljuje se zbog stresa, jakog emocionalnog preopterećenja. Međutim, da biste se rešili problema, važno je ne samo doći do mentalne ravnoteže, već i primeniti sveobuhvatni lek. Jedno od rešenja može biti upotreba preparata bizmuta koji istovremeno imaju baktericidno, protivupalno i zaštitno dejstvo.

Bolest jetre

Akutni hepatitis C (upalno virusno oštećenje jetre) obeležen je čitavim nizom simptoma. Među njima su: slabost, smanjen apetit i radna sposobnost, poremećaj sna, odbojnost prema hrani, osećaj težine u stomaku, bol u velikim zglobovima, pojava osipa, groznice, taman urin, požutelost kože (otuda je popularno ime za bolest – žutica). Prvi znaci ciroze jetre su: osećaj punog stomaka, smanjenje performansi, bol u desnoj hemisferi, osećaj punoće stomaka, krvarenje desni i krvarenja iz nosa, groznica, nadutost, mučnina, povraćanje.

Bolesti žučne kese i žučnih puteva

Znakovi holecistitisa (upaljene žučne kese) su akutna bol u desnom hipohondrijumu, natečenost, nadimanje i povraćanje. Bol se pojačava dubokim dahom dok se sonira žučna kesa. Mnogi pacijenti prijavljuju blagi porast temperature.

Bolesti pankreasa

Kod pacijenata sa pankreatitisom učestale su žalbe na pojavu akutnog stomačnog bola, što je praćeno mučninom i povraćanjem želučanog soka, sluzi, žuči i sl. Natečenost i suva usta, podrigivanje je takođe prisutno. Cijanotičke mrlje često se pojavljuju na levoj strani i u pupku.

Najčešće i po život opasne bolesti gastrointestinalnog trakta prouzrokovane su upalnim procesima koje imaju u pozadini bakterijske ili virusne infekcije. Varenje je jedinstveni međusobno povezani sistem i bolesti njegovih organa mogu se stalno razvijati po principu domino efekta. Izvor lavine problema često je u stomaku, čiju snagu svakodnevno testiramo. Zbog toga je u lečenju gastrointestinalnih patologija efikasan integrisani pristup koji koristi gastroprotektivne (zaštitne) i antiseptičke gastrointestinalne lekove.

original tekst

https://www.kp.ru/guide/zheludochno-kishechnye-zabolevanija.html